Nüfus yoğunluğu birim alanda yaşayan kişi sayısı olarak ifade edilir. Genellikle km² de yaşayan kişi sayısı olarak hesaplanır. Bu hesaplama tüm alan için yapılabileceği gibi tarım yapılan alanlar için de yapılabilir. Bir yerin nüfus yoğunluğuna (aritmetik, tarımsal, fizyolojik) bakılarak nüfus ve arazisi hakkında çıkarımlar yapılabilir.
Bir ülke veya bölgedeki toplam nüfusun, o ülke veya bölgenin yüz ölçümüne bölünmesiyle aritmetik nüfus yoğunluğu elde edilir.
Yüz ölçümü küçük ve nüfusu fazla olan alanlarda aritmetik nüfus yoğunluğu fazladır. Ancak bu nüfus yoğunluğu ülkelerin gelişmişlik seviyeleri hakkında bilgi vermez.
Aritmetik nüfus yoğunluğu, toplam nüfusun yüz ölçümüne bölünmesi ile bulunur.
Bir ülkede veya herhangi bir sahada, tarım ve hayvancılıkla geçinen nüfusun tarımsal alana bölünmesiyle elde edilen nüfus yoğunluğudur.
Tarımsal nüfus yoğunluğu üzerinde ülkenin gelişmişlik seviyesi, arazinin engebe durumuna göre tarım alanlarının genişliği ile çiftçi sayısı gibi faktörler etkili olmaktadır.
Örneğin 2013’te dünya nüfusu 7.202.000.000’dur. Karaların yüz ölçümü ise 149.000.000 km2 dir. Buna göre dünyada km2 ye düşen insan sayısı 48’dir. Kıtalar içinde nüfus yoğunluğu en fazla olanı Asya (95 kişi/km2), en az olan Okyanusya’dır (3 kişi/km2). Güneydoğu Asya ve Avrupa ülkelerinde (Harita 3.2) nüfus yoğunluğu fazladır.
Tarımsal nüfus yoğunluğu, tarımla uğraşan nüfusun tarım arazilerinin yüz ölçümüne bölünmesi ile bulunur.
Toplam nüfusun, ekili-dikili alanlara bölünmesiyle ortaya çıkan nüfus yoğunluğu fizyolojik nüfus yoğunluğunu oluşturur.
Tarımsal nüfus yoğunluğu ile fizyolojik nüfus yoğunluğu birbirine yakınsa, o ülkede çalışan nüfusun büyük bir bölümü tarım sektöründe çalışıyordur.
Fizyolojik nüfus yoğunluğu, toplam nüfusun tarım arazilerinin yüz ölçümüne bölünmesiyle bulunur.
Fizyolojik nüfus yoğunluğu bir bölgedeki nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle bulunur. Bunun için şu formül kullanılır:
Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu = Nüfus / Tarım Alanlarının Yüz Ölçümü
Bir yerde nüfusun tamamı tarımla uğraşmadığı için fizyolojik nüfus yoğunluğu bir ülkenin tarımsal yapısı hakkında gerçekçi bilgiler verememektedir.
Tarımsal nüfus yoğunluğu bir yerde tarımla uğraşan nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle bulunur. Bunun için şu formül kullanılır:
Tarımsal Nüfus Yoğunluğu = Tarımla Uğraşan Nüfus / Tarım Alanlarının Yüz Ölçümü
Gelişmiş ülkelerde tarımla uğraşanların sayısı az olduğundan bu tür ülkelerde tarımsal nüfus yoğunluğu da azdır. Tarım alanlarının dar, tarımla uğraşanların çok olduğu yerlerde tarımsal nüfus yoğunluğu fazladır.