Nüfustaki değişim, ülke sınırının değişimi yanında, nüfus artışı üzerinde rol oynayan doğum ve ölüm oranları ile göçlere bağlı olarak gerçekleşir. Cumhuriyet tarihi boyunca ülkemiz nüfusu sürekli olarak artmıştır. 1927’de 13,6 milyon olan nüfus 2016 yılı itibariyle 5,8 kat artmış 79,8 milyona ulaşmıştır. Nüfus artış hızı ise bazı dönemlerde yavaş, bazı dönemlerde yüksek olmuştur (Grafik 8.6).
Türkiye’de nüfusun değişimi, siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmelere göre döneme ayrılarak incelenebilir.
1923-1950 Dönemi: I. Dünya Savaş’ından çıkan ve ardından Kurtuluş Savaş’ından zaferle ayrılarak kurulan Cumhuriyet’in öncelikli hedeflerinden biri, kalkınma için gerekli genç nüfus oranını yükseltmek olmuştur. Nüfus artışını sağlamak bu dönemde devlet tarafından uygulanan politikadır. Önce Balkanlarda yaşayan Türklerin göçü, ardından 1936 yılında Hatay’ın ana vatana katılmasıyla ülkemiz nüfus kazanmıştır.
1940-1945 yılları arasında en düşük nüfus artış hızı yaşanmıştır. II. Dünya Savaşı’na dahil olunmasa da, savaşın dolaylı etkileri (askere alınan erkek nüfus ve ekonomik sıkıntılar) nüfus artış hızının düşmesine neden olmuştur. Savaşın bitimiyle hızlı bir nüfuslanma yaşanmıştır.
1950-1960 Dönemi: Bu dönemde sağlık koşullarının iyileşmesi, doğum oranlarının artması ve ölüm oranlarının düşmeye başlaması nüfus artış hızının yükselmesini ve hızlı bir nüfuslanma sürecini beraberinde getirmiştir. 1960-1980 Dönemi: Bu dönemde nüfus artış hızı %2 üzerinde seyrederek hızlı nüfuslanma devam etmiştir. Dönem sonunda ülke nüfusu 45 milyona yaklaşmıştır.
1980 Sonrası Dönem: 1980-1985 yılları arasında ölüm oranlarındaki düşüş ve ekonomik koşullardaki iyileşme nedeniyle nüfus artış hızı yükselmiştir.
1985 yılından sonra nüfus artış hızı azalama sürecine girmiştir. 1985’te %024,9 olan nüfus artış hızı 2016’da %013,5 oranında gerçekleşmiştir. Nüfus artış hızının düşmesinde kentlerde yaşayan nüfusun artması, eğitim seviyesinin yükselmesi, çalışma hayatında yer alan kadın sayısındaki artış, evlenme yaşının yükselmesi, aile planlaması ve doğum kontrol yöntemlerinin yaygınlaşması rol oynamıştır.
