Başlangıcı MÖ 4000 yıllarına kadar uzanan Mezopotamya medeniyetlerinin kurulduğu yer, Fırat ve Dicle nehirleri arasındaki bölgeyi ve çevresini kapsamaktadır (2.1.Harita). Sümerler, Akadlar, Elamlar, Asurlar ve Babiller Mezopotamya’da yaşamış ilk medeniyetlerdir. Mezopotamya medeniyetlerinin kurulduğu yer Fırat ve Dicle nehirlerinin suladığı verimli topraklardır. Bu medeniyetlerin temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktı. Bu nedenle yaşadıkları yerler tarıma elverişli alanlardı. Bu medeniyetler, bataklıkları kurutmuş ve sulama kanalları yapmışlardır. Tarımsal üretimin artması ticareti geliştirmiş ve kırsal yerleşim birimlerinden bazıları büyüyerek şehirlere dönüşmüştür. Örneğin Lagaş, Ur, Uruk ve Kiş Mezopotamya’daki ilk önemli şehirlerdir. Mezopotamya’da yapılar, daha çok kerpiçten yapılmıştır. Bu nedenle ilk medeniyetlerden günümüze kadar varlığını korumuş olan eserler azdır.
Mezopotamya medeniyetleri, bilim ve sanat alanında da ilerlemişlerdir. Yazıyı ilk kez kullanan medeniyet Sümerlerdir. Yazının kullanılması ve yayılmasına bağlı olarak tarihî çağlar başlamıştır. Mezopotamya medeniyetleri, dört işlemi kullanmış ve dairenin alanını hesaplamışlardır. İlk yazılı kanunlar olan “Urgakina Kanunları” Sümerler tarafından yapılmıştır. Babil medeniyeti tarafından yapılmış olan “Hammurabi Kanunları” ise ilk yazılı anayasa olarak kabul edilmektedir. Mezopotamya medeniyetleri takvimi yapmış, hafta kavramını kullanmış; saati 60 dakikaya, dakikayı 60 saniyeye bölmüşlerdir.