Ulaşımı Etkileyen Doğal Faktörler
a. Coğrafi Konum
Türkiye, Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının birbirine en yakın olduğu alanda bulunmaktadır. Bu özelliğiyle birçok medeniyete beşiklik etmiştir. Tarihin ilk çağlarında İpek Yolu gibi önemli yollar Anadolu’dan geçmiştir. Günümüzde de Orta Doğu, Kafkasya, Orta Asya ve Avrupa arasındaki en kısa karayolu Anadolu’dan geçer. Ayrıca Anadolu, Avrupa ve Kafkasya arasındaki en önemli ulaşım yolları ve enerji taşımacılığının merkezi durumdadır. Türkiye’nin ulaşım sistemleri bakımından önemi, küresel ve bölgesel ölçekte artarak devam etmektedir. Örneğin Orta Doğu ve Hazar Havzası’ndaki petrol ve doğal gaz gibi enerji kaynaklarının boru hatlarıyla dünyaya dağılmasında Türkiye önemli bir kavşak noktasındadır.
b. Yerşekilleri
Dağların uzanış yönü ve yüksekliği ulaşımı birinci derecede etkilemektedir. Türkiye’deki dağ sıraları genellikle doğu- batı doğrultuludur. Bu nedenle kara ve demiryollarının büyük bir kısmı, dağlara paralel uzanmaktadır. Karadeniz ve Akdeniz kıyıları boyunca birer duvar gibi yükselen sıradağlar, kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca bu durum ülkemizde karayolu ve demiryolu yapım maliyetlerini de artırmaktadır.
Dağların uzanış yönü ve yüksekliği ulaşımı birinci derecede etkilemektedir. Türkiye’deki dağ sıraları genellikle doğu- batı doğrultuludur. Bu nedenle kara ve demiryollarının büyük bir kısmı, dağlara paralel uzanmaktadır. Karadeniz ve Akdeniz kıyıları boyunca birer duvar gibi yükselen sıradağlar, kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca bu durum ülkemizde karayolu ve demiryolu yapım maaliyetlerini de artırmaktadır
Yerşekilleri aynı zamanda deniz ve hava ulaşımı açısından da önem taşımaktadır. Girinti ve çıkıntının fazla olduğu kıyılarda doğal liman sayısı fazladır. Ayrıca liman gerisindeki yerşekillerinin ulaşıma elverişli olup olmaması, limanın hinterlandını birinci derecede etkilemektedir. İstanbul, İzmir, Mersin limanlarımız, hinterlandı yüksek birer kavşak liman özelliği taşımaktadır. Uçakların kalkış ve inişlerini gerçekleştirdikleri havaalanlarının geniş bir düzlükte kurulması gerekir. Dağların yoğun olduğu yerlerde güvenli kalkış ve inişler yapılamayacağı için bu tür yerler, havaalanı yapılmasına elverişli olmayan alanlardır. İstanbul, Ankara ve İzmir ülkemizde hava trafiğinin en yaygın olduğu hava limanlarımızdır.
c. İklim
Ulaşımı etkileyen doğal faktörlerden biri de iklim koşullarıdır. Ülkemizde kışların sert ve kar yağışlı geçtiği iç bölgelerde bazen yollar kapanmakta, yollardaki buzlanma ulaşım açısından önemli bir engel oluşturmaktadır. Örneğin kar ve buzlanma nedeniyle Doğu Anadolu’da birçok köy ile aylarca ulaşım sağlanamamaktadır. Ulaşımı güçleştiren diğer bir hava olayı sistir. Sisli havalarda görüş mesafesinin daralması ulaşımı güçleştirir. Bu tür havalarda gemi ve uçak seferleri iptal edilmekte, karayolu ulaşımı büyük ölçüde aksamaktadır. Rüzgârlar da ulaşımı önemli ölçüde etkilemektedir. Fırtınalı havalarda oluşan yüksek dalgalar deniz ulaşımını aksatmaktadır. Böyle havalarda gemi seferleri iptal edilmektedir. Fırtınalı havalar, trafik işaretleri ve haberleşme hatlarına da zarar verdiği için kara ve demiryolu ulaşımını olumsuz yönde etkilemektedir. Yağışlar ve sel baskınları da ulaşım bakımından önemli bir sorundur.
Ulaşımı Etkileyen Beşerî ve Ekonomik Faktörler
Sanayileşme, teknoloji düzeyi, sermaye, insan unsuru ve ülkelerin gelişmişlik düzeyi ulaşımı etkileyen beşerî ve ekonomik faktörlerin başında gelir. Çünkü yol yapımı her şeyden önce belirli bir ekonomik kaynak gerektirir. Yeterli ekonomik kaynaklara sahip olan ülkelerde doğanın olumsuz koşulları önemli ölçüde kontrol altına alınmıştır. Tünel, köprü, viyadük, liman ve havaalanları ile yerşekillerinin olumsuz etkileri aşılmaya çalışılmıştır. Gelişmişlik düzeyinin yanı sıra nüfus ve yerleşme de ulaşımı etkilemektedir. Nüfus, yerleşim birimlerinin sayısı, toplu veya dağınık yerleşme özellikleri de ulaşımı etkilemektedir. Örneğin Karadeniz’in kıyı kesiminde yer alan dağınık yerleşmeler ulaşımı olumsuz yönde etkilemektedir.