Ülkeler arasında sanayileşme düzeyi, madencilik ve tarımsal üretim bakımından önemli farklılıklar vardır. Bu durum ticaretin gelişmesini sağlamaktadır. Ülkeler arasında yapılan ticarete dış ticaret denir. Dış ticarette mal satma işlemine ihracat (dış satım); mal alma işlemine ithalat (dış alım) denir. Türkiye’nin dış ticaretini dört döneme ayırabiliriz: Birinci dönem, Cumhuriyet’in kuruluşundan 1929’a kadar geçen süredir. Bu dönemde, Lozan Barış Antlaşması’na göre dış ticaret ilişkileri ve gümrük tarifelerini belirleme konusunda dışa bağımlılık söz konusuydu. İhracat; tarımsal ürünlere, dolayısıyla doğal koşullara bağlı olduğundan üretim ve ihracatta artma ve azalmalar gerçekleşmekteydi. İthal edilen ürünler ise daha çok sanayi ürünleri idi ve ihracat ithalatı karşılayamıyordu.
Dış ticarette ikinci dönem, 1929’dan İkinci Dünya Savaşı’na kadar geçen süreyi kapsar. Bu dönemde dış ticarette devletçilik politikası etkili olmuş, alınan bazı önlemlerle ihracat, ithalatı geçmiştir. Bu dönemde alınan önlemlerin başlıcaları; Türkiye’nin gereksinimi olan malları ihracat yaptığı ülkeden alması, Türkiye’de üretilen ürünlerin dış alımının sınırlandırılması ve gümrük vergilerinin çok yüksek tutulmasıdır.
Dış ticaretteki üçüncü dönem, İkinci Dünya Savaşı’ndan 1980 yılına kadar geçen süredir. Bu dönemde ithalat, sürekli olarak ihracattan fazla olmuştur. İhracatın yaklaşık yarısını tarım ürünleri, diğer kısmını da madenler, işlenmiş ve yarı işlenmiş ürünler oluşturmuştur. İthalatta ise başta petrol olmak üzere sanayi ürünleri yer almıştır. Dış ticarette dördüncü dönem, 1980 sonrasıdır. Bu dönemde, serbest piyasa ekonomisi benimsenmiş, sanayi üretiminin gelişmesiyle birlikte dış ticarette sanayi ürünlerinin payı artmıştır. Türkiye’nin sattığı mallar arasında oranı azalsa da tarım ürünleri her zaman belirli bir yer almıştır (4.1.Grafik).
Pamuk, tütün, üzüm, incir, fındık, zeytin, baklagiller, meyve ve sebzeler dış pazarlara sunulan başlıca ürünlerdir. Dış ticarette hayvansal ürünler de önemlidir. Deri ve yapağı dış pazarlara sunulan ürünlerdendir. Türkiye’nin dış ticaretinde yer altı kaynakları da yer almaktadır. Krom, bor, demir, bakır, cıva, kurşun, tuz, mermer, zımpara taşı ve manganez ihraç edilen başlıca yer altı kaynaklarıdır. Türkiye ihracatında madenlerin payı azdır ve bu pay dönemlere göre çok az değişmiştir. Türkiye’nin ihracatında sanayi ürünlerinin payı yıllara göre çok değişmiştir. Sanayinin gelişmesine paralel olarak sanayi ürünlerinin ihracattaki payı artmıştır ve artmaya da devam etmektedir (4.1.Grafik). İhracat yapılan ülkelerin başında Avrupa Birliği (AB) ülkeleri gelmektedir. Bunlar başta Almanya olmak üzere İngiltere, Fransa ve Hollanda en fazla mal satılan ülkelerdir.
Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi olan ABD ve Japonya da ihracatımızda önemli bir paya sahiptir. Türkiye ihracatının yaklaşık 1/5’i İslam ülkeleriyle gerçekleşmektedir. İran ve Suudi Arabistan, bu ülkeler içinde en fazla ihracat yaptıklarımızdır.Türkiye’nin en fazla ithal ettiği ürünler sıralamasında ilk üç sırayı; petrol, doğal gaz ve sanayi ürünleri almaktadır. Makineler, kimyasal maddeler, kâğıt, kauçuk, motorlu taşıtlar, fabrika makineleri, optik aletler, saat, elektronik cihazlar, elektrikli ev aletleri, ilaç, boya, yapay gübre ve bazı tarım ürünleri ithal edilen diğer ürünlerdir.
Türkiye ithal ettiği ürünlerin yarıdan fazlasını AB ve OECD üyesi ülkelerden karşılamaktadır. Bu ülkelerden alınan ürünler daha çok sanayi ürünleridir. Almanya, Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ülkelerin başında gelir. Almanya’yı; Rusya, İtalya, Fransa, ABD, Çin, İngiltere, İsviçre, İspanya, Japonya ve Orta Doğu ülkeleri izlemektedir. Türkiye Orta Doğu ülkelerinden daha çok petrol; Rusya Federasyonu ve İran’dan ise doğal gaz almaktadır. Türkiye’nin ihraç ettiği malların fiyat anlamında tutarı, ithal edilen malların tutarından azdır (4.2.Grafik). Alınan malların tutarı ile satılan malların tutarı arasındaki bu açığa dış ticaret açığı denir. İleri düzeyde sanayileşmiş ülkelerde kaliteli ve ucuz mallar üretilmektedir. Bu ürünlere karşı Türkiye’de yerli üretimi korumak için gümrük önlemleri alınmaktadır. Buna rağmen iç tüketimde yabancı malların oranı oldukça yüksektir.
Dış ticarette serbest bölgelerin de önemi büyüktür. Serbest bölgelerde dış ticarete yönelik ekonomik alandaki devlet düzenlemeleri ortadan kaldırılmakta ya da kısmen uygulanmaktadır. Türkiye’deki serbest bölgelerden başlıcaları; Antalya, Mersin, Ege, Trabzon, Rize, Samsun, Erzurum, Kayseri, Bursa ve Denizli’dir.