Güneydoğu Anadolu Projesi; Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerini kapsamaktadır.
1970 yılında oluşturulan GAP ile Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde kurulacak barajlarla tarım alanlarının sulanması ve hidroelektrik üretimi hedeflenmekteydi. Bu projenin kapsamı 1980’de genişletildi ve bölgesel kalkınma programına dönüştürüldü.
GAP ile Fırat ve Dicle Nehirleri üzerinde kurulması planlanan 22 baraj ve 19 hidroelektrik santrali ile yılda 27 milyar kilovatsaat elektrik enerjisi üretilmesinin yanı sıra 1.822.000 hektar tarım alanının sulanması da planlanmıştır.
Proje, ayrıca yerleşim birimlerinin altyapısı, ormancılık, eğitim ve sağlık gibi alanlarda birçok çalışmayı da kapsamaktadır. Güneydoğu Anadolu geniş düzlüklere sahiptir. Bölgede yaz sıcaklıkları da yüksektir. Bu özelliği ile önemli bir tarım alanıdır. Ancak yaz kuraklığı tarımsal üretimi olumsuz yönde etkilemektedir. GAP’la birlikte tarım alanları sulanmaya başlanmıştır. Pamuk, mısır ve mercimek gibi ürünlerin üretimi artmış, Güneydoğu Anadolu pamuk üretiminde Türkiye genelinde ilk sıraya geçmiştir.
GAP’ta planlanan 19 hidroelektrik santralinden 2014 yılı itibarıyla 13’ü tamamlanmıştır. Tamamlanan bu santrallerden sağlanan hidroelektrik üretimi 20,6 milyar kilovatsaattir. Bu üretim Türkiye hidroelektrik enerji üretiminin %49,3’üne denk gelmektedir (5.5.Fotoğraf).
GAP çalışmaları sayesinde bölgedeki karayollarının toplam uzunluğu ve kalitesi artmıştır. GAP Bölgesi’ndeki karayolu ağı 2013 yılı sonunda 6.086 km olmuştur. Otoyol ağı 291 km’ye, bölünmüş yol ağı ise 2.172 km’ye ulaşmıştır. Batman ve Adıyaman’a yeni terminal binaları yapılmış,
Şırnak Şerafettin Elçi Havaalanı 2013 yılında hizmete açılmıştır. Şanlıurfa’da yapılan uluslararası kargo havalimanı, bu alanda yapılmış Türkiye’deki en büyük havalimanıdır. GAP bölgesinde 1.822.000 hektar alanın sulamaya açılması planlanmış, 2014 yılı sonu itibarıyla Fırat ve Dicle havzasında toplam 424.710 hektar alan sulamaya açılmıştır. Bu durum bölgede tarımsal üretimi önemli ölçüde artırmıştır.
Bölgeden ihraç edilen ürünlerin yarısına yakınını tarıma dayalı sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Örneğin Şanlıurfa pamuk üretiminde bir yere gelmiştir (5.6.Fotoğraflar). Bölgede tarımın gelişmesi, aynı zamanda gelir düzeyinin de artmasını sağlamıştır. GAP, aynı zamanda sanayileşme alanında da önemli gelişmeler sağlamıştır. Tarımsal üritemdeki artışa bağlı olarak gıda ve tekstil sanayi hızla gelişme sürecine girmiştir.
GAP bölgesindeki ihracatın payı ise 2002’de %1,9 iken bu pay 2014 yılında 9.2 milyar dolar tutarında ticaretle %5,9’a çıkmıştır.
GAP’ın hedeflediği çalışmaların başlıcaları şunlardır:
• Gelişmiş bölgelerle GAP bölgesi arasındaki gelişmişlik farkını azaltmak,
• Bölge içinde sermaye birikimi sağlamak,
• Kişi başına düşen millî geliri artırmak,
• Sanayi ve hizmet sektörlerini geliştirmek,
• Bölge dışına gerçekleşen göçleri azaltmak,
• Çevreyi korumak ve iyileştirmek,
• Tarım ve hayvancılığı geliştirmek.