Türkiye’nin Üyesi Olduğu Küresel ve Bölgesel Örgütler Nelerdir?

Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle ticari, ekonomik, askerî ve siyasi yönden farklı uluslararası kuruluşlara üyedir. Ülkemizin üye olduğu bu kuruluşlardan biri 1945’te kurulmuş olan Birleşmiş Milletler (BM)’dir (5.13.Fotoğraf). Dünyada barış ve güvenliği korumak, ülkeler arasında dostluk ilişkilerini gerçekleştirmek, uluslararası ekonomik, toplumsal, kültürel ve insani sorunların çözümünde iş birliği yapmak, insan hakları ve temel özgürlüklere saygı gösterilmesini sağlamak bu kuruluşun başlıca amaçlarıdır.

Ülkemizin üye olduğu diğer bir örgüt NATO’dur (5.14. Fotoğraf). Kuzey Atlantik bölgesinde barış ve güvenliği korumak, Doğu Bloku’ndan gelecek olan bir saldırıya karşı güç birliği oluşturmak amacıyla kurulan örgüte Türkiye 1951’de katılmıştır.

Türkiye, küresel örgütlerin yanı sıra konumundan dolayı bölgesel örgütlere de üye olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye’nin katılacağı birliklerle ilgili görüşlerini şöyle açıklamıştır:

“Dünya’da şimdiye kadar, başka başka milletlerin birlik yaptıkları ve asırlarca beraber yaşadıkları tarihte görülmüştür. Bizim kurmak istediğimiz birliğin, tarihte geçmiş olan birliklerin çok üstünde olmasını isteriz. Tarihi bu kadar yüksek bir idealin esas temel taşı, yalnız geçici politika esaslarında kalmaz. Bunun esas temel taşları lazımdır ki kültür ve ekonomi cevherleriyle dolu olsun. Çünkü kültür ve ekonomi, her türlü siyasete yön veren esaslardır.”

Atatürk’ün belirlemiş olduğu bu ilkeler sonraki süreçlerde de ülkemizin dış siyasetine damgasını vurmuştur. Ekonomik bir birlik olan Avrupa Birliği’ ne girme çabalarımız da bu siyasetin bir sonucudur. 1950’de kurulan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, 1957’de kurulan Avrupa Ekonomik Topluluğu, 1958’de kurulan Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu 1967’de birleşerek Avrupa Topluluğu adını aldı. Bu topluluk 1991’de Avrupa Birliği’ne dönüştü (5.2.Harita). Üye ülkeler arasında iş gücü, sermaye ve malların serbest dolaşımını gerçekleştirmek, ekonomik ve siyasi politikaları uyumlu hâle getirerek gelecekte Avrupa Birleşik Devletleri’ni meydana getirmeyi hedefleyen bu birliğe Türkiye 1987’de tam üyelik için müracaat etmiştir. Ülkemiz AB’ye aday ülkeler arasında yer almaktadır.

İslam Konferansı Örgütü (İKÖ), Türkiye’nin üye olduğu birliklerden biridir. 1971’de kurulan ve İslam ülkeleri arasında dayanışma ve işbirliğini güçlendirmeyi amaç edinen birliğe ülkemiz 1976’da katılmıştır. Türkiye’nin üye olduğu bölgesel topluluklardan biri de Karadeniz Ekonomik İş Birliği’dir (KEİ). 1992’de Türkiye’nin önderliğinde kurulan bu örgütün amacı, Karadeniz’e kıyısı olan ve bu denizle ekonomik bağlantısı bulunan ülkeler arasında iş birliği sağlamaktır.