Dünyanın İç Yapısı ve Katmanları

Dünya tek bir katmandan meydana gelmemiştir. Dünya iç içe geçmiş sıcaklık, yoğunluk ve kalınlık bakımından farklı üç temel katmandan meydana gelmiştir. Bu katmanlar ve özellikleri şu şekildedir:

Yer Kabuğu ( litosfer, taş küre )

Yeryüzünün en dışında ısısını tamamen kaybetmiş, yoğunluğun en az olduğu, en ince katmandır. Karalar üzerinde yaklaşık 35-50 km, denizler altında yaklaşık 8-10 km kalınlığa sahip olan üzerinde canlıların yaşamını devam ettirdiği yerdir. Litosfer Sial ve Sima olarak iki kısımdan meydana gelir.

a. SİAL: Ağırlıklı olarak silisyum ve alüminyum elementlerinden oluşan yerin en üst katmanıdır. Daha çok karaların üzerinde görülür. Yoğunluk ve sıcaklığın en az olduğu kısımdır. Karasal kabuk olarak da bilinir. Deniz ve okyanusların altında oldukça incedir. 2.7gr/cm3 yoğunluğa sahiptir.

b. SİMA: Ağırlıklı olarak silisyum ve magnezyum elementlerinden oluşan kısımdır. Sial tabakasının alt kısmında deniz ve okyanus tabanlarında bulunur. Denizlerin tabanlarında daha kalın, dağların altlarında ise daha incedir. Ortalama kalınlığı 8-10 km dir. 3gr/cm3 yoğunluğa sahiptir.

Manto

Litosfer ile çekirdek arasında yer alan katmandır. Yerin altına doğru sıcaklığın artmasına bağlı olarak maddelerin katı yapılarını koruyamayarak sıvı ve akışkan bir hâle döndüğü katmandır. 70-2883. kilometreler arasında yer alır. Büyük oranda erimiş hâldeki demir ve magnezyum elementlerinden oluşur. Dünyanın hacimsel olarak en büyük kısmını meydana getirir. Deprem, volkanizma, orojenez(dağ oluşumu) ve epirojenez (kıta oluşumu) gibi iç kuvvetlerin kaynağını aldığı yerdir. Alt kısımlara doğru indikçe sıcaklık ve yoğunluk artış gösterir. Ortalama 1900-3700 °C arası sıcaklığa sahiptir. 3-5.5 gr/cm3arasında bir yoğunluğa sahiptir.

Çekirdek

Yerin en iç kısmında bulunan katmandır. Yerin; sıcaklığı ve yoğunluğu en yüksek olan, kalınlığı en fazla olan kısmıdır. Ortalama 2883-6371. kilometreler arasında yer alan kısmını meydana getirir. Ortalama yoğunluğu 10-13.4 gr/cm3 arasındadır. İç çekirdek ve dış çekirdek olmak üzere iki kısma ayrılır.

a. Dış Çekirdek: Sıvı ve akışkan hâldeki demir ve nikel elementlerinden meydana gelmiştir. 10. gr/cm3 yoğunluğa sahiptir. Ortalama sıcaklık 5000°C civarındadır.

b. İç Çekirdek: Üstünde bulunan katmanların yapmış olduğu büyük basınç nedeni ile katı hâldeki demir ve nikel elementlerinden meydana gelmiştir. 13.3 gr/cm3 yoğunluk ile en yoğun olan kısımdır. Ortalama sıcaklık 6000°C civarındadır. Yer çekimi kuvvetinin en büyük kaynağıdır.

Yorum yapın