Turizm, ülkelerin sosyal ve kültürel yönleri ile tanınmasına ve farklılıkların ortaya çıkmasında rol oynayan önemli bir sektördür. Kültürel açıdan birbirinden farklı yapıya sahip toplumların gelenek ve göreneklerini turizm yoluyla tanıtma imkânı bulur. Küreselleşmeyi ekonomik ve sosyal açıdan kolaylaştıran unsurdur.
Turizm bacası olmayan sanayidir. Turizmden elde edilen gelirler ülkelerin bütün sektörlerinin gelişmesine katkı sağlar. Turizm gelir ve giderleri görünmeyen gelir giderler arasında olduğundan görünmeyen ihracat olarak da bilinir.Görünmez olmasının nedeni turistin gittiği ülkeye döviz girdisi sağlamasıdır. Bu ihracat şeklinde herhangi bir sözleşme olmadığı için görünmez niteliğini taşımaktadır.
İnsanları Turizme Yönelten Faaliyetler
Turizm sektörü aslında insanların merak duygularının harekete geçmesiyle ortaya çıkan sektördür ancak başka nedenler de turizm faaliyetlerini başlatabilir. Çeşitli sportif aktiviteler, olimpiyat oyunları, yarışmalar, turnuvalar, kampçılık vb. gibi etkinlikler insanları seyahat etmeye yönelten spor çalışmalarıdır. Özellikle olimpiyatların yapıldığı ülke, o yıl içinde turist sayısında yaşayacağı artış ile hem ülke ekonomisine fayda sağlayacak hem de ülkesini tanıtma fırsatı yakalamış olacaktır. Dünya üzerindeki ülkelerin kaderini belirleyen toplantı ve kongrelere katılan binlerce insan gittikleri ülkede yapacakları harcamalar ile döviz girdisi sağlar. Bu şekilde ülkeye önemli kazanç sağlayan toplantı ve kongrelerde turizm sektörünü canlı tutar. Kongreler turizmin canlı olmadığı dönemde yapıldığında otellerdeki doluluk oranını artırır. Bu tip organizasyonlar sayesinde yapılan tanıtımlar ile ülke ve toplantının yapıldığı şehir bir anda dünya gündemine gelir.
a. Turizmin Ekonomik Etkileri
Turizm ekonomik etkileri bakımından en dinamik ve en güçlü endüstriler arasındadır. Turizmin ortaya çıkardığı ekonomik etkiler bu sektörü günden güne güçlendirmiştir. Yapılan yatırımlar, bütçeden ayrılan paylar turizmin ekonomik faaliyetler içindeki önemine vurgu yapar. Turizm sektöründeki büyümeler olumlu ve olumsuz etkileri bir arada bulunur.
Ülkenin turizmden elde etmiş olduğu döviz geliri, çıkan dövizden fazla ise ülke bütçesine olumlu katkı sağlanmış olur. Bu durum turizm sektörünün önemli bir gelir sağlayıcı olduğunu gösterir. Turizm sektörü büyük, küçük birçok sektörle olan ilişkisi, elde edilen turizm gelirleri bu sektördeki mal ve hizmet üretimi için harcama yapma yolunu açar. Ekonomi açısından ele alındığında paranın çok el değiştirmesi ya da başka bir deyişle paranın dolaşım hızı ne kadar çok olursa bunun etkisi de o kadar çok olur. Bu anlamda turizmden elde edilen gelirler önce turizm sektörünü canlı tutar daha sonra diğer sektörleri de hareket geçirerek dolaylı yoldan gelir getirir.
Kırsal yerlerde turizmin gelişmesi önemli istihdam kaynağı hâline gelir. Yeni tesislerin açılması ve yatırımların başlamasına neden olur. Turizm mevsimlik özelliği olduğu için turizm sektöründeki istihdam artışıda mevsiminde sağlanmış olur. Bu anlamda turizm sektöründe iş gücü devir oranı yüksektir. Enflasyonun artması kişi başına düşen millî gelir payının azalması demektir. Enflasyon, üretimin azalmasına, ihracat payının yükselmesine ithalatın azalmasına neden olmaktadır. Bu durum yatırım ve yapılacak ekonomik faaliyetlerin durmasını gündeme getirir. İşte eflasyondan dolayı ortaya çıkan olumsuzluklar turizm sektörünü de etkiler. Mevsimlik özelliği turizmin kısa süreli dalgalanmalardan olumsuz etkilendiğini de gösterir. Gelişmekte olan ülkelerde turizm kolay iş gücü bulma ve genellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşması onu cazip hâle getirir. Hayat şartlarında ağırlaşma, yiyecek, kira, ulaşım ve iş gücü pahalılaşır. Ek kanalizasyon, polis hizmetleri gibi hizmet sektöründe artışlar meydana gelir.
b. Turizmin Politik Etkileri
Ülkeler arası ilişkilerin gelişmesinde turizmin rolü büyüktür. Yakın çevredeki ve uzak mesafede bulunan kültürleri görmek, tanımak, onlarla konuşmak turizm sayesinde olmaktadır. Uluslar arası sevginin olması ve birbirine karşı anlayışın gelişmesi kültürel bağları güçlendirir. İnsani ilişkilerin yaygınlaşmasında turizim evrensel bir kimlik kazanır. Bu anlamda turizim, uluslararası barışın ve dostluğun korunmasında ve devamlılığını sağlanmasında önemlidir. Geleneksel olarak düzenlenen festivaller bulunduğu yerin tanınmasında önemli rol oynar.
c. Turizmin Sosyal ve Kültürel Etkileri
Turizm insandan insana yansıdığı gibi toplumdan topluma da yansıyan etkileri görülen bir olaydır. İnsanların yaşadıkları yerin dışına çıkmaları yeni yerleri gezip görmesi ve kurdukları sosyal ilişkiler sayesinde toplumsal yapıyı etkiler. Bu durum folklor kültüründe gelişmelere neden olur. Turistik merkezlerde el işleri, ahşaptan yapılmış araç gereçler ve değişik süsler yaparak yerel anlamda ekonomiye katkı sağlamaktadır. Bu hâliyle turizm kültürlerin taşınmasında bir aracı olmaktadır. Farklılıkların tanınmasında ve yayılmasında etkili bir unsurdur.
ç. Turizmin Çevresel Etkileri
Turizm, doğal ve kültürel varlıkları korumak zorundadır. Turizm ve çevre daima etkileşim hâlindedir. Devamlılığı olan bir turizm faaliyet için çevresel faktörlerin korunup gözetlenmesi gerekir. Çevre bilincinin oluşması, doğal ve kültürel miraslara sahip çıkma gibi olgular, turizm sektörünü canlı tutacağı gibi ekonomik anlamda ülkenin görünmez gelirlerinin de devamlılığını sağlamaktadır. Turizm kaynağını oluşturan çevre şartları sürekli ve dengeli bir şekilde yönetilmeli ve bu kaynakların kalitesi artırılmalıdır.
Doğal çevrenin tahrip edilmesi turizm sektörünün cazibesini yitirmesine neden olacağından çevresel gelişmede olumsuz etkilenir. Hatta bu durum turizmle ilgili olan diğer sektörleri etkiler. Örneğin sanayileşmenin geliştiği Avrupa ülkelerinde hava kirliliğinin artması orman alanlarının azalmasına neden olmuştur. Hâliyle zaman içinde buralara gelen turist sayısı azalmıştır. Buna benzer bir durum ülkemizde Karadeniz yaylarında (Ayder Yaylası) ve Uzungöl etrafında görülmektedir. Son yıllarda yayla turizminin göz önünde olması buraya gelen insanların doğal güzellikleri görmenin yanında yayla hayatını da tanımak istemeleri otel, lokanta ve eğlence alanlarının artmasına ve doğal ortamın betonlarla kaplı bir alan hâline gelmesine neden olmuştur. Tüm bu bahsedilenler bize turistik anlamda sahip olduğumuz doğal, tarihî ve kültürel güzellikleri bozmadan korumamız gerektiğidir.