Coğrafyanın dalları veya genel kullanım şekliyle coğrafyanın alt dalları, fiziki coğrafya ve beşeri coğrafya olmak üzere iki tanedir. Fiziki coğrafya tüm doğayı, beşeri coğrafyası ise doğal kaynak kullanımından, üretim ve tüketim faaliyetlerine kadar birçok konuyu inceler.
Coğrafya Biliminin Dalları
İncelediği konuya göre Coğrafya, fiziki ve toplumsal veya ekonomik coğrafyaya ayrılır. Fiziki coğrafya, doğrudan insanı çevreleyen doğayı incelediği için doğa bilimleri grubuna aittir.
Toplumsal veya ekonomik coğrafya ise sosyal bilimlere aittir. Ekonomik coğrafya, insanların doğal kaynakların kullanımına, farklı ürünlerin imalatı ve tüketimine yönelik yapmış olduğu örgütlü etkinliklerini inceler.
Coğrafya, olguları ve süreçleri göstermek için kullandığı içerik ve yöntemlere göre genel ve özele ayrılır. Genel coğrafya genel kavramları ve tüm Dünya yüzeyindeki doğayı, nüfusu ve ekonomiyi inceler.
Özel coğrafya ise bir yörenin, ülkenin, bölgenin veya kıtanın tüm coğrafi nesnelerini, olgularını ve süreçlerini inceler. Özel coğrafya bölgesel coğrafya olarak da bilinir.
Fiziki Coğrafya
Fiziki coğrafyanın insanı çevreleyen tüm doğayı incelediğini öğrendin. Fiziki coğrafya özellikle evreni ve gök cisimlerini, bir gezegen olarak Dünyayı, tüm bölümleri ve özellikleri ile yer şeklini, zamanı ve iklimi, yüzeysel ve yeraltı suların dağılımı ile özelliklerini, toprağın bileşimi ile Yeryüzünde bitkilerin ve hayvanların dağılımını doğrudan inceliyor.
İncelediği konuya göre fiziki coğrafyaya şu bilimsel disiplinler aittir: astronomi, yer şekli, klimatoloji, hidroloji, jeoloji, toprak bilimi, biyocoğrafya ve diğerleri.
Fiziki Coğrafyanın Dalları
- Jeomorfoloji (Yer şekilleri bilimi)
- Hidrografya (Sular coğrafyası)
- Klimatoloji (İklim bilimi)
- Biyocoğrafya (Canlılar coğrafyası)
- Kartoğrafya (Harita bilimi)
Yukarıda maddeler halinde sayılan fiziki coğrafyanın alt dallarının yararlandığı bilimlerde farklıdır. Fiziki coğrafyanın alt dallarının yararlandığı bilimler:
Jeomorfoloji (Yer şekilleri bilimi): Jeoloji (yer bilimi), Jeofizik, Litoloji (taş bilimi) ve Pedoloji (toprak bilimi).
Hidrografya (Sular coğrafyası): Hidroloji (su bilimi), Potamoloji (akarsu bilimi), Limnoloji (göl bilimi), Oseonografya (Okyanus bilimi) ve Hidrojeoloji (Yeraltı suları bilimi).
Klimatoloji (İklim bilimi): Meteoroloji (Hava bilimi) ve Fizik.
Biyocoğrafya (Canlılar coğrafyası): Biyoloji, Botanik (bitki bilimi), Zooloji (hayvan bilimi) ve Tıp.
Kartoğrafya (Harita bilimi): Matematik, Astronomi ve Jeodezi.
Fiziki Coğrafyanın Kullanım Alanları
Dünya yüzlerce farklı türden varlığı barındırıyor. Fiziki coğrafya bu varlıkların tam olarak ne oldukları konusunda bizleri aydınlatır.
Ayrıca fiziki coğrafya bilgileri sayesinde hayatlarımızı daha güzel şekillendirebiliriz. Doğadaki değişimlerin nedenlerini fiziki coğrafya sayesinde öğrenip ona göre hareket edebiliriz. Bu da karşılaşabileceğimiz zorluklara hazır olmamızı sağlar.
Örneğin, yanardağların patlamasına neyin sebep olduğunu bilmek, lav püskürmelerinin zamanını tahmin etmemize yardımcı olabilir. Bir başka durumda ise kasırgaların oluşma nedenleri veya kasırgaların oluşmadan önce nasıl anlaşılacağı konusunda bilgi edinilebilir. Bu tür durumlarda önceden bilgi sahibi olmak felaketlerden korunmamızı, zarar görmememizi veya en az zarar ile kurtulmamızı sağlar.
Beşeri Coğrafya
Coğrafya biliminin insan faaliyetlerini inceleyen bölümüne beşeri coğrafya denir.
Beşeri coğrafya, yeryüzü unsurları üzerinde insan kaynaklı faaliyetleri inceler. Buna göre beşeri coğrafya; insan topluluklarının yeryüzü ile münasebetleri, bu toplulukların yeryüzünün diğer olaylarıyla bağlantılı olarak karşılıklı aksiyon ve reaksiyonları dâhilinde inceleyen bilim dalıdır.
Beşeri coğrafya insanı, özelliklerini ve faaliyetlerini çevreyle ilişki içinde ve meydana getirdikleri mekânsal örgütlenme biçimiyle inceler. Beşeri coğrafya da fiziki coğrafya gibi kendi içinde kollara ayrılmıştır.
Beşeri Coğrafyanın Dalları
- Nüfus coğrafyası
- Yerleşme coğrafyası
- Tarım coğrafyası
- Sanayi coğrafyası
- Ulaşım coğrafyası
- Turizm coğrafyası
- Siyasi coğrafya
- Enerji coğrafyası
Coğrafyanın dalları olarak fiziki ve beşeri coğrafya hakkında okuduğunuz bu yazı ile ilgili fikirlerinizi aşağıdaki yorum kısmını kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz.